JASKINIA NIEDŹWIEDZIA

• 4,5 mld lat

  Część skał, z których zbudowane są Sudety należy do najstarszych w dziejach Ziemi

  Początki kształtowania górotworu sięgają ery prekambryjskiej (ok. 4,5 mld lat temu). Obszar ten należy więc do szczególnie interesujących, jeśli chodzi o badanie historii rozwoju naszej planety. Powstanie Jaskini Niedźwiedziej wiąże się ściśle z występowaniem skał węglanowych w postaci porozrywanych bloków, czy soczew "pływających" w masie niekrasowych skał krystalicznych.

• 3,8 mld - 85 mln lat

  Osadzanie się szczątków organizmów

  Bloki weglanowe powstały w wyniku osadzania się szczątków ówczesnych organizmów (głównie skorupek otwornic, muszli małżów, ramienionogów (muszlowce) lub szczątków koralowców, glonów) zamieszkujących występujące na tych terenach morza. Część z muszli, czy szkieletów zachowała się do dzisiejszych czasów w postaci skamieniałości, które również można znaleźć na terenie Sudetów.

• 85 mln lat

  Nasilenie procesów przekształcania osadów

  Procesy przekształcania osadów nasiliły się szczególnie około 85 mln lat temu (górna kreda), kiedy to ze skłonów wypiętrzającego się Śnieżnika osady kredowe zsuwały się po dnie ówczesnego morza, gromadząc się w rozlicznych zagłębieniach i lejach. Poprzez działanie olbrzymich ciśnień i temperatur, powstających w wyniku nacisku nasuwających się skał, osady wapienne przekształciły się w wapienie krystaliczne, czyli marmury.

• 50 mln - 1,8 mln lat

  Początki kształkowania jaskini

  Złoża wapienia kryją w sobie rozliczne formy krasu powierzchniowego, najczęściej głębokie leje oraz labirynty jaskiń, układające się w kilku poziomach. Historia tych form sięga okresów klimatu tropikalnego, przypadającego na schyłek kredy i paleogen. Na ok. 50 mln lat temu datuje się początek powstawania Jaskini Niedźwiedziej. Intensywny rozwój form krasowych trwał aż do końca trzeciorzędu i został zahamowany dopiero przez zlodowacenia plejstoceńskie (ok. 1,8 mln lat temu).

• 1,8 mln - 13,8 tyś. lat

  Szczątki zwierząt w jaskini z okresu zlodowaceń

  Podczas zlodowaceń powstawały w jaskini namuliska bogate w szczątki żyjących wtedy zwierząt . Największe ilości szczątków pochodzą od niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus spelaeus), stąd też jaskinia wzięła swoją nazwę. Znaleziono również kości lwa jaskiniowego, hieny jaskiniowej, wilka, kuny, nietoperzy (kilka gatunków), bobra, sarny, dzika, lisa i wielu gryzoni. Pochodzenie tych szczątków bywa różne. Są to kości zwierząt chroniących się w jaskini, łupy drapieżników, szczątki zwierząt, które wpadły w jamy skalne, czy w końcu kości naniesione tu przez wodę.

• 14.10.1966 r.

  Odkrycie Jaskini Niedźwiedziej

  14 października 1966 r. - w kamieniołomie Kletno III odsłonięto otwór w kształcie poziomej szczeliny. Prowadził on do niewielkiej komory nazwanej Salą Niedźwiedzia. Znajdowało się tam namulisko, z którego sterczały liczne kości dużych ssaków. Najwięcej było kości niedźwiedzia jaskiniowego. Część końcowa tej sali zachowała się do dzisiaj i jest widoczna w śluzie wejściowej do Jaskini. Do końca 1966 r. odkryto korytarze środkowego piętra jaskini po Salę Lwa oraz dolne partie, co sprawiło, że długość jaskini sięgała już 200 m. W kolejnych latach prowadzono tam intensywne badania naukowe. Nie znaleziono jednak przekonywujących śladów pobytu w jaskini człowieka paleolitycznego (poza dwoma kłami niedźwiedzia jaskiniowego ze śladami obróbki).

• 3 grudnia 1967 r.

  Odkrycie Sal Pałacowych i Korytarza Człowieka Pierwotnego

  Po zakończeniu wykopu w stropie tej sali dokonano odkrycia Sal Pałacowych, Korytarza Człowieka Pierwotnego z przyległymi korytarzami (nazwanego tak ze względu na panujące tam warunki, odpowiednie do stworzenia schronienia dla człowieka). Jaskinia liczyła teraz już 350 m.

• 1968-1969

  Odkrycie Starego Pietra Wrocławskiego oraz Korytarza Wodnego

  Dalszą eksploracja, w trakcie której odkryto tzw. stare wrocławskie piętro, położone za Salą Blokową oraz silnie strzaskane tektonicznie partie z Korytarzem Wodnym. W grudniu 1971 r. długość jaskini przekraczała 800 m.

• 26-29.01.1972 r.

  Odkrycie dolnych partii jakini

  Sześcioosobowy zespół odkrył duży system korytarzy i sal nazwany dolnym nowym poziomem jaskini o łącznej długości ponad 1 km. W skład zespołu wchodzili: J. Bieroński, Z. Dumański, K. Łukaszewicz, J. Panek, M. Paulina i J. Sądej. Kolejne prace skupiały się na penetracji Komina Maurycego w Sali Szampańskiej i przekopach w Korytarzach Błotnych, położonych tuż za wielką szczeliną w dolnym piętrze jaskini. W ich wyniku długość jaskini przekroczyła 2,5 km.

• 1977

  Ustanowienie Rezerwatu Przyrody Jaskinia Niedźwiedzia

  Na początku lat siedemdziesiątych zostaje powołany Naukowy Komitet Opiekuńczy Jaskini Niedźwiedziej przy Państwowej Radzie Ochrony Przyrody w Warszawie. Staje się on inicjatorem prac badawczych w jaskini oraz sprawuje kontrolę nad ochroną tego obiektu. Od roku 1977 Jaskinię Niedźwiedzią wraz z otaczającą ją otuliną uznano prawnie chronionym rezerwatem przyrody.

• 11 czerwca 1983 r.

  Otwarcie Jaskini Niedźwiedziej dla ruchu turystycznego

  Po ośmioletnich pracach przygotowawczych (prace górnicze i budowlane w jaskini, założenie oświetlenia, budowa pawilonu wejściowego, modernizacja dróg dojazdowych i parkingu) otwarto Jaskinię Niedźwiedzią dla ruchu turystycznego.

• 2003 r.

  Powstanie strony internetowej JASKINIA.PL

  W kooperacji z Zakładem Usług Turystycznych Jaskinia Niedźwiedzia i jego ówczesnym dyrektorem Markiem Suszyńskim powstaje pierwsza odsłona internetowej prezentacji o Jaskini Niedźwiedzwiedziej pod redakcją Mariusza Burszty. Strona prezentuje dodatkowo informację o okolicznych miejscach noclegowych.

• 2010 - 2012 r.

  Dalsze spektakularne odkrycia w jaskini

  w 2010 r. wznowiono prace eksploracyjne w jaskini. Grupa złożona z członków Sekcji Speleologicznej "Niedźwiedzie" z Kletna i Sekcji Grotołazów z Wrocławia w grudniu 2011 roku odkryła wejście do nowego ciągu korytarzy. 2 maja 2012 roku odkryto Salę Mastodonta. Kolejne wyprawy zwiększają poznaną długość Jaskini Niedźwiedziej do ponad 4500 m. Eksploracja jaskini trwa nadal...

Dolne piętro Jaskini Niedźwiedziej jest obszarem ścisłego rezerwatu. Prowadzone są tam ciągle badania naukowe nad rozwojem jaskiń. Wejście do niego leży pod pomostem nad Wielką Szczeliną. Musimy zejść ok. 30 m na samo dno Wielkiej Szczeliny, gdzie w kierunku pawilonu wejściowego rozpościerają się tzw. Stare Partie Wrocławskie, odkryte jako pierwsze przez naukowców z Wrocławia (stąd nazwa). Po przeciwnej stronie znajdują się Nowe Dolne Partie, w których to eksploratorzy znaleźli formy naciekowe przewyższające rozmiarami i pięknem nacieki ze środkowego piętra.

Stare Dolne Partie Wrocławskie - udając się w ich stronę, po lewej mijamy Korytarz Nietoperzy (nazywany przez niektórych Korytarzem Żyrafy). Przechodzimy dalej Salą Szczelinową i posuwamy się w stronę potoku Kleśnica. Kolejny etap to długi, pełny zacisków korytarz prowadzący do Salki z Wodospadem (znajdujemy się teraz pod dnem Kleśnicy). Jest to ciągle tworząca się część jaskini, gdyż potok uczynił sobie tutaj podziemny skrót i przy wysokich stanach wód nanosi różnorodne osady.

Nowe Dolne Partie - wracamy na dno Wielkiej Szczeliny i udajemy się po blokowisku skalnym w kierunku południowo-wschodnim. Przeciskamy się poprzez rozliczne zaciski (np. Szufladę) aż do Sali z Okienkiem. Do tej części jaskini dotarł z górnych partii jęzor namuliska z kośćmi. Nad salką rozciąga się system szczelin i korytarzyków. Wszędzie tutaj widać kości niedźwiedzie, najczęściej wymyte już z namuliska, leżące na dnie, wciśnięte w szczeliny, uczepione na skalnych półeczkach. Przechodzimy dalej do Ściany Płaczu i przeciskamy się w górę.

Kolejna przeszkoda to Korytarz Błotny, którym docieramy do Sali Szampańskiej. Jej centralny punkt to Wielka Kaskada (ponad 15 m wysokości). Cała sala, zwieńczona Kominem Maurycego (owalny komin pokryty mlekiem kalcytowym) osiąga wysokość ok. 50 m. W dalszej części przechodzimy rumowiskiem z kilkoma zaciskami do sali zwanej Rondem. Jest tu kilka promieniście rozchodzących się korytarzy i "spływający z góry kalcytowy potok". W płynącym po dnie sali potoku możemy spotkać studniczka (bezkręgowca, żyjącego w jaskiniach), a w górze sali nietoperze. Z prawej strony znajduje się przejście do Korytarza Diamentowego.

Przed wejściem należy zmienić kombinezony speleologiczne na białe, tak by nie zabrudzić śnieżnobiałych nacieków błotem z poprzednich sal. Formy naciekowe w tym korytarzu są o wiele większe i okazalsze niż w innych miejscach jaskini. Napotkamy tu przepiękne misy martwicowe z mnóstwem kwiatów kalcytowych, bajkowe kaskady i draperie.

Kolejne sensacyjne odkrycia Opisy dalszych parti dolnego piętra przytaczamy z materiałów 48. Sympozjum Speleologicznego w Kletnie ( 16-19.10.2014 r.) - Jaskinia Niedźwiedzia – partie odkryte po roku 2012 / The Bear Cave – parts discovered after 2012 Prowadzący: Anna Haczek, Szymon Kostka, Marek Markowski (Sekcja Grotołazów Wrocław, Sekcja Speleologiczna „Niedźwiedzie”, Mastodont sp. z o.o)

W końcowej części Korytarza Kryształowego otwiera się w stropie wąska, pionowa szczelina (Krasowe Urwisko), która łączy „starą” część jaskini z nowoodkrytymi partiami. Szczelina ta ma połączenie z równoległym do Korytarza Kryształowego, ciągiem (Gang Zdzicha (Dumańskiego)) o długości około 160 m. W zachodniej części jest to myty, dobrze wykształcony korytarz o wysokości pomiędzy 2 a 10 m i szerokości pomiędzy 1 a 4 m. Im dalej na wschód, tym bardziej jego gabaryty maleją. 30 metrów przed Salą Mastodonta pojawiają się polewy naciekowe, które w wielu miejscach zwężają światło korytarza tworząc trudne do przebycia zaciski (Robespierre, Droga na Szafot, Gilotyna). Najtrudniejszy z nich, Gilotyna, jest dwukrotnie załamującą się pod ostrym kątem, bardzo wąską (22 cm) szczeliną, w kluczowym miejscu przegrodzoną dodatkowo przez formy naciekowe. W tej części jaskini występują okresowo zapełniające się wodą, płytkie jeziorka.

Za Gilotyną ciąg znacznie się rozszerza i kilka metrów za Gilotyną dochodzi do poprzecznego, szczelinowego korytarza (Galeria PKP) utworzonego w strefie zawaliskowej północnej części Sali Mastodonta. Galeria ta doprowadza do Sali Mastodonta, która powstała poprzez przegrodzenie zawaliskami olbrzymiego korytarza, który najprawdopodobniej łączył Biały Kamień ze Starym Wywierzyskiem. W tym miejscu całkowicie zmienia się charakter jaskini, z małych i wąskich, mytych korytarzy przechodzimy do obszernych, zawaliskowych.

Sala Mastodonta ma długość 115 m , szerokość do 20 m i wysokość do 20 m, jej spąg, (podobnie jak całość środkowego i górnego piętra dalszej części jaskini) w całości pokrywa częściowo skalcytowane zawalisko. Północna część sali obfituje w stalaktyty (o długości przekraczającej nieraz 1 m), stalagmity (o wysokości dochodzącej do 1 m), draperie oraz wielkie kopuły i kaskady. W środkowej części utworzyła się kopuła naciekowa (Wielka Kaskada) o wysokości około 10 m i średnicy u podstawy około 12 m. U jej podnóża leżą przykalcytowane do podłoża fragmenty oderwanego od stropu stalaktytu o średnicy 80 cm. Na południe od Wielkiej Kaskady wznosi się zawalisko. W jego środkowej części stoi pionowo oderwany od stropu głaz (Autobus) o wielkości dużego autobusu. W rejonie Autobusu, wschodnią ścianę jaskini pokrywa polewa kalcytowa o łącznej wysokości około 30 m (Organy).

W południowej części Sali Mastodonta, na szczycie zawaliska wchodzi się do kilkunastometrowej długości korytarzyka (Drezno) zrobionego sztucznie w zawalisku. Korytarzyk ten doprowadza do szczytu niewielkiej studni (Rzeźnia numer 5), z której zjeżdża się do sali Rozdroże. Z sali tej: - idąc na północ schodzi się po niebezpiecznej piaskowej pochylni (Piachy - Strachy) do sali (Lochy Zagłady) będącej pozostałością po najniższym, poznanym piętrze jaskini (kontynuacja Korytarza Perłowego); - idąc na zachód wchodzi się w bardzo niebezpieczne, strome, ruchome i kończące się po kilkudziesięciu metrach zawalisko (Kompresor); - idąc na południe przechodzi się krótkim korytarzem do dużej sali (Sala Piętrowa).

W Sali Piętrowej widać podział tej części jaskini na kilka pięter. Pod jej stropem znajduje się wejście do górnego piętra jaskini - bogatego w szatę naciekową korytarza (Balkonik), wzdłuż wschodniej ściany zejść można Progiem Puliny, do położonego 15 m niżej Korytarza Perłowego. Przy wejściu do Balkonika spada do Sali Piętrowej pięciometrowej szerokości kaskada polew kalcytowych wypływająca z dużej kopuły naciekowej. Dalsza część Balkonika obfituje w różnorakie formy naciekowe. W połowie korytarza znajduje się przykalcytowany, odłamany naciek o średnicy 1 m. Balkonik łączy się w końcowej części z Salą Humbaków, kilkanaście metrów przed połączeniem, na zachodniej ścianie korytarza, nacieki utworzone na krawędziach charakterystycznych „półek” tworzą formę nazwaną „Szczękami”.

W Korytarzu Perłowym, w jego środkowej części, tuż przed Studnią Bezdenną leżą na spągu na kalcytowej polewie trzy perły jaskiniowe o średnicy około 2 cm każda (Trzy Siostry). Studnia Bezdenna ma 16 m głębokości, w górnej części wąska, u podstawy dochodzi do 2 m szerokości. Ściany studni pokrywają polewy kalcytowe. Korytarz Perłowy kończy się dwumetrowej wysokości progiem spadającym do niedużej sali (Krwawa Masakra). Dno sali pokrywa pochyłe zawalisko, z którego kamienie wpadają do (z tego powodu obecnie zamkniętej) Studni Pięknie Mytej. Studnia ta rozpoczyna się stromą, pokrytą polewami pochylnią, która po około 10 metrach urywa się okrągłą, dwunastometrowej głębokości i trzymetrowej szerokości studnią. Podobnie jak i Studnia Bezdenna, studnia ta łączy piętro środkowe nowej części jaskini z piętrem dolnym.

U podnóża Studni Pięknie Mytej rozpoczyna się przeciętnie dwuipółmetrowej wysokości i półtorametrowej szerokości korytarz (Hades), który łączy się z oddalonym o ok. 10 m, położonym równolegle korytarzem „Metro”. „Hades” reprezentuje najniższe, znane obecnie piętro nowych ciągów jaskini. Blisko ujścia Studni Pięknie Mytej, na końcu Hadesu utworzyło się w spągu korytarza niewielkie (2 x 3 m), płytkie (do 30 cm gł.) jeziorko o dnie pokrytym śnieżnobiałym kalcytem. „Metro” rozpoczyna się w zawaliskach leżących pod Salą Humabaków. Do „Metra”, 40 m na północ od połączenia z „Hadesem” wpada Studnia Bezdenna. Tuż przy jej wylocie, w dnie korytarza znajduje się kłopotliwa do ominięcia, ośmiometrowej głębokości, ślepa studzienka (Dziura w Metrze). Można ją obejść rozpoczynającym się przy niej ciągiem małych korytarzyków i rur (Madagaskar) pokrytych polewami. Idąc dalej na północ, przechodzi się korytarzem o średnicy około 2 m. który urywa się nad Biwakiem pięciometrowej wysokości Kruchym Prożkiem. Jako jeden z niewielu w tej części jaskini, spąg tego korytarza nie jest pokryty zawaliskiem. Dno wyścieła kilkucentymetrowej grubości polewa kalcytowa pod którą znajdują się naniesione przez wodę, drobnoziarniste osady. W pozostałej części „Metra” i „Hadesu” spąg pokrywa przesortowane przez wodę, w wielu miejscach skalcytowane zawalisko. Strop i ściany tych korytarzy pokryte są licznymi formami naciekowymi: niewielkimi stalaktytami i draperiami. „Biwak” jest zawaliskową salą, której część spągu pokryta jest allochtonicznym piaskiem. Jest to jedno z niewielu miejsc w jaskini, w którym znajduje się równe podłoże i możliwe było założenie biwaku podziemnego. Północna, zawaliskowa część sali podchodzi pod zawaliska Sali Mastodonta.

W południowej części „Metra”, znajduje się wejście do partii zwanych „Żwirownikiem”. Przez ciasne przełazy w zawalisku (Maligna) przechodzimy do częściowo zawaliskowego, w wielu miejscach obszernego korytarza, którego spąg w końcowych partiach pokrywa dobrze obtoczony żwir pochodzenia allochtonicznego. W końcowej części Żwirownika znajduje się bardzo niebezpieczne zejście (Mrówkolew) do położonego niżej, zawaliskowego, szczelinowego korytarza. Jest to lej utworzony w luźnych osadach, które zsypują się do korytarzyka, którego strop tworzy luźny, spadający przy najmniejszym dotknięciu żwir.

W miejscu, w którym Sala Humbaków łączy się z Balkonikiem, znajduje się wejście do południowej części Krwawej Masakry. Tuż obok, znajduje się wejście do Białego Komina i dalej do Partii Białego Komina. Są to kilkumetrowej wysokości kominki i nieduże korytarze pokryte w wielu miejscach śnieżnobiałymi polewami. W Salce Bobsleistów znajduje się najwyżej położone, znane obecnie miejsce w jaskini. Sala Humbaków ma długość 60 m, szerokość do 20 m i wysokość do 16 m. Jej dno pokrywa zawalisko, które w zachodniej i północnej części sali jest silnie skalcytowane i występują na nim polewy oraz pojedyncze, niewielkie stalagmity. Na spągu, w południowej części sali, przy jej wschodniej ścianie powstała strefa śnieżnobiałych polew, stalagmitów i kopuł. Najwyższa z nich stale skrapiana jest wodą. Stalaktyty i draperie występują jedynie w dwóch niewielkich skupiskach.

Z Sali Humbaków wchodzimy do Zaułka, krótkiego korytarza, w którym występuje największe nagromadzenie form naciekowych w nowoodkrytej części jaskini. Las Stalaktytów o długościach dochodzących do 1 m zwiesza się nad śnieżnobiałymi stalagmitami i kopułami. Zachodnia ściana Zaułka pokryta jest w całości polewami, z których wystają kopuły i stalagmity. U podnóża polew powstało nieduże jeziorko o brzegach i dnie pokrytym śnieżnobiałymi kryształami kalcytu. Zaułek kończy się w „Zetowniku”, sali z której można poprzez „Galerię Jerzy (Jerzego Bierońskiego)” dotrzeć do końca głównego ciągu jaskini (Kutaśnik). Początkową część „Galerii Jerzy” można obejść „Szczurami”, niskim, zawaliskowym korytarzem. Tuż przed Kutaśnikiem przechodzi się pochylnią pod niebezpiecznym, spękanym i grożącym zawaleniem stropem. Spąg „Kutaśnika” pokrywa gęsty las niedużych, kilku-kilkunastocentymetrowej wysokości i kilkucentymetrowej średnicy stalagmitów. Strop pokryty jest kilkucentymetrowej długości makaronami. Podobnie jak w „Partiach Białego Komina”, w ścianach jaskini w „Kutaśniku” pojawiają się przewarstwienia łupków łyszczykowych. Koniec sali zamyka zawalisko, w którym dominuje zmielony łupek przemieszany z gruzem wapiennym.

W zachodniej części „Kutaśnika” wchodzi się przez bardzo niebezpieczne, niestabilne zawalisko (Mikser) do niedużej salki (Salka Kominkowa), w której z kominków w stropie wypływają polewy naciekowe. Z „Salki Kominkowej” wchodzi się do freatycznej rury o średnicy od 0,5 do 2 m, wypełnionej w części osadami (Predator). W końcowej części ciąg skręca pod kątem prostym na południowy wschód, w tym miejscu spąg pokryty jest warstwą popękanej polewy kalcytowej o grubości około 1 cm. W końcowej części „Predatora” strop pokrywają pojedyncze, kuliste i jajowate nacieki o średnicy kilkanaście - dwadzieścia kilka cm. Część z nich odpadła od stropu i leży na spągu tworząc „Gniazdo Predatora”. Korytarz ten w końcowej części wypełniony jest osadami po strop, mimo tego wyczuwalny jest niewielki przepływ powietrza.

Obecnie znana długość Jaskini Niedźwiedziej wynosi około 4500 m (mierzone z uwzględnieniem składowej pionowej), natomiast jej deniwelacja: 118 m (- 29,7 m - Partie Błotne; + 88,6 m - Salka Bobsleistów w Partiach Białego Komina) W nowoodkrytych partiach jaskini występuje stały, miejscami silny, przepływ powietrza.